SPEKTRI I RRËNIMIT DHE SHPAGIMIT:
Recension nga Corina Junghiatu
mbi poemën e autores Angela Kosta: “FANTAZMAT”
Poezia “FANTAZMAT” e autores Angela Kosta është një meditim drithërues dhe i thellë mbi forcat e shkatërrimit që konsumojnë pafajësinë, shpresën dhe shenjtërinë e jetës. Poezia shpaloset si një makth supereal, duke thurur imazhe përndjekëse me një intensitet ritmik që e zhyt lexuesin në një peizazh dëshpërimi dhe rënieje morale.
Që në vargjet e para, Angela paraqet një botë të vendosur në pragun e shkatërrimit. “Kështjellat e rërës së varfër dhe të rrënuar” dhe “vullkanet gjysmë të zhdukura” ngjallin një ekzistencë të brishtë, ku pafajësia është plakur para kohe dhe përvuajtja festohet nga “çakejtë grabitqarë”.
Këto fantazma, pa fytyra, por të gjithëpërfaqësuara, kënaqen me sundimin e tyre mbi shpirtrat e humbur, duke ngritur dolli për pretë e tyre me duar të ngritura në triumf, dominim ky, i fuqisë dhe i fitores. Megjithatë,
nën kuadrin e përgjithshëm të poezisë, del një vajtim tejet i thellë: humbja e dashurisë së nënës, mbrojtësja e fundit e jetës. Velloja e shenjtë e amësisë, forca universale e krijimit dhe e ushqyerjes, qëndron në kontrast të thellë me fantazmat e pamëshirshme që “harrojnë, mohojnë dhe nuk respektojnë” shenjtërinë e saj. Poetja i kundërvihet mjeshtërisht tmerrit ndaj elasticitetit të jetës, duke kulmuar me një reflektim paradoksal: jeta, edhe pse e keqtrajtuar dhe e tradhtuar, shkëlqen ende në “sytë e çdo Nëne të universit”.
Struktura e poezisë i bën jehonë një valsi të pamëshirshëm, një kërcimi makabrër përvuajtjesh i cili shpaloset pa u ndalur. Përsëritja e frazave të ashpra dhe deklaruese: “Dhe ata qeshin… Ata kërcejnë nga gëzimi… Ata përbuzin lotët…”, krijon një ritëm hipnotik, duke amplifikuar ndjenjën e pashmangshmërisë dërrmuese. Fantazmat, të pangopura me urinë e tyre për shkatërrim, përfundimisht tërhiqen në humnerë, duke lënë pas një botë që ende mbërthehet për të shpresuar, sado e dobët të ndihet.
Përkthimi i Ana Korçës në versionin anglisht ruan fuqinë e potente të poezisë, duke e bërë të plotë vizionin e Angela Kostës, në një gjuhë lirike dhe të vendosur. “Fantazmat” nuk është vetëm një elegji e pafajësisë së humbur, por është një paralajmërim, një vështrim i paevitueshëm në humnerën e mizorisë njerëzore, ku i vetmi shpëtim qëndron në kujtimin e thelbit të shenjtë të dashurisë dhe jetës. “Zëri” i Angelës, poetik po aq edhe gazetaresk, me përpikmëri, na kërkon të ballafaqohemi me këto fantazma, brenda dhe jashtë nesh.
FANTAZMAT
Fantazma të frikshme
të prejardhura nga kështjella të varfra prej rëre
ferr i fshehur,
mbytur nga krateri
i vullkaneve gjysëm të shuar
ku qëndron pafajësia
brishtësia e rinisë së mplakur.
Ushqim për çakejtë e uritur
pre me sy të shëmtuar plot gjak
teksa lëpijnë dhe dredhin mustaqet
e pushtetit të tyre.
Dolli ngrenë për fitoren
e nënshtrimit të shpirtrave
të përhumbur në përvuajtje…
Dhe qeshin…
nga gëzimi kërcejnë…
Shpërfillin lotët e mbledhura
në duart e Jetës,
e plasaritur si vetë zemra,
e shkatërruar pa mëshirë
teksa varrosen ëndrrat e fëmijëve,
duke kërkuar më kot shpëtim.
Përballen me ulërimën
e hijeve të zeza pa numërim,
i ftojnë të kërcejnë këmbëzbathur
me grushtat e mbledhur fort
nën qiellin e gabuar,
rreth i hapur i tokës së dergjur,
teksa dashurojnë dëshpërimisht
atë çka Perëndia krijoi.
Dhe vazhdon vallëzimi i falimentimit total
i së tashmes
nuk i druhen të nesërmes,
pijnë pa pushim nga kupa e përmbysur
pikat e fundit të helmit
të shpërndara gjithandej
ofruar me kënaqësi nga fantazmat e gjalla,
duke harruar,
duke mohuar,
duke mos respektuar
dashurinë e Nënave të tyre
membranë për të mbrojtur
gjënë më të shenjtë
që ekziston në këtë botë:
Jetën!
Të pangopura tërhiqen fantazmat
në terrin e natës së thellë,
zhduken, njësh bëhen me stuhinë
veshur me petkun e urrejtjes.
Tmerr!
Qenie të frikshme si mendimet e tyre
të padenja shfaqen
me vështrim verbues, të përndezur.
E ëmbël, e hidhur ti Jetë
strehë gjen në dritën vezulluese të shuar
në sytë e të gjitha Nënave të universit,
britma të luftës pakufi
mesazhe për shpresën e madhe.
(Përktheu: Angela Kosta)
