At Gjergj Fishta nuk ishte vetëm një poet, as vetëm një klerik françeskan, por mbi të gjitha ishte një zë i fuqishëm i ndërgjegjes kombëtare shqiptare. Ai e deshi Shqipërinë me një dashuri të thellë, të sinqertë dhe të pakushtëzuar, ashtu siç e do nëna fëmijën e saj. Kjo dashuri nuk mbeti vetëm në zemrën e tij, por u derdh në veprat që na la trashëgim — ndër to më madhështorja, “Lahuta e Malësisë”, një testament i gjallë i shpirtit shqiptar.
Fishta i këndoi maleve, burrërisë, sakrificës dhe krenarisë sonë kombëtare. Ai e ruajti me fanatizëm gjuhën shqipe, duke marrë pjesë në Kongresin e Manastirit, ku alfabeti i shqipes u njëzua — një moment historik që na ndihmoi të qëndrojmë si një popull i bashkuar. Në veprat e tij, ai e ndërthurte besimin me atdhedashurinë, duke treguar se shqiptarët, pavarësisht fesë, kanë një tokë, një gjuhë dhe një komb që i bashkon.
Fishta ishte i guximshëm edhe kur e kritikonte popullin e vet. Në një moment të hidhur zemërimi, kur pa shqiptarët të përçarë dhe të dobësuar nga mosuniteti, ai shpërtheu: “Le ta dijë bota mbarë, se Gjergj Fishta nuk është shqiptar!” Kjo nuk ishte një mohim i përkatësisë së tij, por një britmë proteste dhe dhimbjeje, një mënyrë për të zgjuar ndërgjegjen e një kombi që po e harronte vetveten.
Edhe në vdekjen e tij, At Fishta mbeti një figurë bashkuese. Në funeralin e tij, u bashkuan shqiptarë nga të gjitha anët, e fjalimi mortor iu besua një hoxhe që nuk foli si klerik mysliman, por si një patriot shqiptar. Ky moment shënoi për herë të fundit simbolikisht idealin që Fishta predikoi gjithë jetën — bashkimin e shqiptarëve përtej ndarjeve fetare e krahinore.
Sot, kujtimi për At Gjergj Fishtën nuk është thjesht një përulje ndaj një figure historike. Është një rikthim te vetja, një thirrje që të mos harrojmë rrënjët tona, gjuhën tonë, dhe vlerat që na bëjnë shqiptarë. Ai ishte, dhe mbetet, Ati i Kombit — jo për titujt që mbante, por për frymën që i dha kombit.
