Shkruan profesor Zymer Mehani
Parathënie – Zëri poetik i një ndërgjegjeje që digjet me dinjitet
Në këtë vëllim poetik që titullohet “Fjalë që digjen në heshtje”, autorja Ymrije Beqiri sjell një univers të pasur shpirtëror, ku gërshetohen dhimbja, dashuria, humbja, qëndresa dhe shpresa. Poezitë janë një pasqyrë e përjetimeve të thella personale e kolektive, ku fjalët nuk janë thjesht për të rrëfyer, por për të mbijetuar, për të dëshmuar dhe për të ndezur dritë në errësirat e jetës sonë të përditshme.
Motivet dhe temat
Ky vëllim ndërtohet mbi disa boshtet tematike të qëndrueshme:
• Dashuria dhe humbja,
• Vdekja si qetësi e pritur,
• Gruaja si simbol qëndrese dhe ndriçimi,
• Nusja e Kosovës dhe martirët e saj,
• Jeta në fshat si lidhje me rrënjët,
• Heroizmi dhe kujtesa kombëtare.
Poezitë si “Mos u dashuro me një grua të fortë”, “Në Trojë të Drenicës”, “Nënë Zahide”, “Rrugë e gabuar”, e shumë të tjera, janë dëshmi e një reflektimi të thellë mbi rolin e femrës, mbi sakrificat për atdheun dhe mbi ndjenjën e mungesës që lë gjurmë të pashlyera.
Stili dhe figuracioni poetik
Stili i Ymrije Beqirit është i natyrshëm, i përmbajtur, por me një ngarkesë të thellë emocionale. Liria formale e vargut nuk shkon në dëm të ndërtimit poetik, por përkundrazi, i jep mundësi shprehjeje të sinqertë. Figura letrare si metafora, elipsa, personifikimi dhe antiteza janë të përdorura me kujdes, duke ndihmuar në krijimin e atmosferës emocionale që karakterizon secilën poezi.
Gjuha dhe struktura
Përdorimi i një gjuhe të pastër, të thjeshtë dhe shpeshherë të përditshme, por me ngarkesë semantike të fuqishme, e bën poezinë e Beqirit të qasshme, të kuptueshme dhe prekëse. Autorja e ruan thellësinë pa sakrifikuar qartësinë, një cilësi e rrallë dhe e vyer në poezinë bashkëkohore shqiptare.
Mesazhi
Nga ky vëllim buron një mesazh i fuqishëm: dinjiteti dhe shpresa nuk duhen lënë pas dore, as në dashuri, as në luftë, as në vdekje. Ymrije Beqiri fton lexuesin të përballet me veten, me të kaluarën e tij dhe të vendit të tij. Ajo na mëson se edhe heshtja, nëse është e ndërtuar me ndershmëri, mund të flasë më shumë se një klithmë.
Ymrije Beqiri – Jeta dhe vepra
Ymrije Beqiri, e lindur më 25 gusht 1971 në Dubovc, është një zë i veçantë në letërsinë shqipe bashkëkohore. Ajo është ndër ato autore që me përkushtim të palodhur dhe ndjeshmëri të thellë, ka ndërtuar një urë të fuqishme midis përvojës personale dhe realitetit kolektiv, duke reflektuar në mënyrë të ndershme përmes vargut mbi rolin e femrës, nënës, atdheut, historisë dhe dashurisë.
Me krijimtarinë e saj të gjerë që përfshin poezi për të rritur, poezi për fëmijë, monografi, prozë dhe antologji, ajo ka lënë gjurmë të thella në mendimin dhe ndjeshmërinë kulturore shqiptare. Vargjet e saj për fëmijë janë si një ylber ndjenjash të pastra, ndërsa krijimet për të rritur përçojnë thellësi, rezistencë dhe shpirt shqiponje.
Veprat e botuara përfshijnë:
• “Në kufijtë e harresës” (poezi), 2010
• “Ndryshe ëndërrova” (poezi), 2019
• “Gjurmët e një luaneshe” (poezi), 2019
• “Koha e eklipsit” (poezi), 2020
• “Përtej mallit tim” (poezi), 2020
• “Me vargun pikturoj” (poezi), 2020
• “Na bashkoi poezia”, vëllimet 1, 5, 9 – në bashkautorësi me Ilmi Dervishin
• “Të dashurosh nuk është mëkat”, me Hysen Ibrahimi, 2019
• “Nëpër shkronja do shëtis” (libër për fëmijë), 2020
• “Foleja ime” (rrëfenja për fëmijë)
• “Udhëtim brezash për atdhe” (monografi)
• “Si ta ndaloj kohën” (poezi)
• “Letra në sirtar” (poezi)
• “Ende pa aguar” (poezi)
• “Rrugëve të mia” (poezi)
• “Dhembje dhe dashuri” (poezi)
• “Vrragë të një kohe” (roman), 2023
• “Aktivitetet personale letrare dhe kulturore” (foto-album)
• “77 lulëkuqe lirie” (monografi për fëmijët e Vushtrrisë të vrarë gjatë luftës), Prishtinë, 2023
• “Femra shqiptare – Roli dhe sakrifica për atdhe”, Prishtinë, 2025
• “Zymer Mehani – një jetë për fjalën, dijen dhe atdheun” (monografi), 2025
Ajo ka në dorëshkrim edhe disa vepra të tjera që pritet të botohen së shpejti.
Pse ky titull?
“Fjalë që digjen në heshtje” është më shumë se një titull — është një gjendje, një realitet i brendshëm poetik. Janë fjalë që nuk bërtasin, por që lënë gjurmë. Ato digjen, sepse mbajnë brenda tyre dhimbje, dashuri, kujtime e protesta të pashprehura plotësisht, por gjithsesi të kuptueshme në çdo varg.
Ky libër është një testament ndjenjash dhe një pasqyrë e një shpirti që ka zgjedhur të mos heshtë. Nëse lexuesi ka guximin të shikojë brenda vetes gjatë leximit, ai do të gjejë aty veten — dhe ndoshta edhe disa përgjigje që s’i kishte kërkuar kurrë.
Përmbyllje
“Fjalë që digjen në heshtje” është një vëllim që nuk lexohet vetëm me sy, por edhe me shpirt. Është një thirrje për reflektim, për dashuri më të vërtetë, për qëndresë më dinjitoze dhe për jetën si një dhuratë që nuk duhet marrë për të mirëqenë.
Në një kohë ku zhurma shpesh mbizotëron ndaj kuptimit, zëri i Ymrije Beqirit vjen si një heshtje që flet me zjarr.
Autore: Ymrije Beqiri
Redaktor: Zymer Mehani
Dizajni: Albert Zuka
Shtypi: Printing Press, Prishtinë, 2025
