Një analizë e poezisë “Kam mall për vendlindjen time” nga Kumrie Avdyl Shala, botuar në Fb. 10. Gusht, 2025!
Kumrie Abdyl Shala
KAM MALL PËR VENDLINDJEN TIME
Më ka marrë malli ta dëgjoj
në vendlindjen time një zë fëmije,
një vaj a një britmë gëzimi,
t’i shoh fëmijët duke vrapuar te dera e oborrit
për t’i dalë para babait që vjen nga puna i stërlodhur.
Më ka marrë malli t’i shoh fëmijët
në sokakun e mëhallës sonë duke lozur,
duke qeshur e duke bërtitur.
Këtu qenkan boshatisur mëhallë, fshat e sokak;
paskan mbetur vetëm ndonjë plak e plakë!
Me këtë po e lumturojmë armikun.
Oborret qenkan boshatisur,
s’paska mbetur në to as hambar, as kosh drithi.
E mua më ka marrë malli ta shoh rrugës
një qerre me kali të ngarkuar me sanë a me kashtë.
Më ka marrë malli të shoh dele, lopë e dhi,
ara të punuara, të shoh në çdo shtëpi oxhaqe
që tymojnë duke e mjegulluar qiellin,
t’i shoh laraskat duke krrokatur
e duke ikur me shpejtësi.
Eh, mbeti shkret vendi që sa e sa herë
u la në gjak në luftën për çlirim nga okupatori shekullor,
e tash rinia, si karvan, po ikën në kurbet,
edhe pse askush nuk po e dëbon e as nuk po e rreh
e nuk po e merr me të keq.
Atëherë, kur e hanim bukën thatë, nuk i lëshuam trojet;
sokaqet e lagjet ishin përplot me njerëz.
Tash, me makina, celularë, krevate dopio e rroba firmato,
po e lëmë vendin thatë!
Rrugën po ia trasojmë gjithkujt,
edhe në tepih të kuq po ia shtrojmë,
sepse politika jonë ka hyrë në qorrsokak.
Eh, mua më ka marrë malli të bashkohemi si dikur,
në luftë e në demonstrata,
kur kërkonim të drejtat tona për arsim, gjuhë e flamur.
Protestonim dhe tregonim se vendin tonë s’e lëshojmë,
se trojet tona do t’i çlirojmë,
dhe brohorisnim: liri, demokraci,
krejt Kosova është shqiptari!
E tash lirinë e fituam, por vendi mbet bosh.
E unë po mundohem ta gjej fundin e mallit
për vendlindjen time,
por është krejt kot-kot.
Analizë e poezisë “Kam mall për vendlindjen time”.
Poezia e Kumrie Avdyl Shalës është një rrëfim prekës dhe i thellë për ndjenjën e mallit dhe humbjes. Ajo përshkruan një gjendje shpirtërore të rëndë, duke kontrastuar të kaluarën e gjallë dhe plot shpresë me të tashmen e zbrazët dhe të trishtë, që po na ndjek në tërsi si shoqëri, që reflekon dhe në vargjet e poetes.
Tema kryesore e poezis
Tema qendrore është malli për vendlindjen e zbrazur apo të braktisur, në mundë ta quajmë. Poezia nuk flet thjesht për mallin për një vend, por për mallin për jetën që dikur e mbushte atë vend.
Autorja e shpreh këtë ndjenjë përmes detajeve konkrete, duke i dhënë lexuesit një pamje të qartë të asaj që ka humbur, nga e shkuara apo ngra tradita e vjetër.
Ndërtimi i poezisë:
Poezia është e ndarë në strofa që i ngjajnë valëve të kujtesës nëpër kohë. Fillimisht, autorja shpreh mallin për elementet e gjalla të jetës, si;
* Zërat e fëmijëve: “një zë fëmije, një vaj a një britmë gëzimi,” që simbolizon jetën, gëzimin dhe vazhdimësinë, e jetës si trashëgimni.
* Gjallëria e fshatit në poezi
fëmijët në sokakun e mëhallës sonë duke lozur, duke qeshur e duke bërtitur.” Kjo krijon një imazh të fortë të komunitetit dhe energjisë, që dikurë shpërndaj në këto mese.
Më pas, ajo bën një kontrast të fortë me të tashmen; “Këtu qenkan boshatisur mëhallë, fshat e sokak; paskan mbetur vetëm ndonjë plak e plakë!”
Kjo strofë shënon kalimin nga malli tek një realitet i hidhur, duke treguar se vendi është boshatisur, duke lënë pas vetëm brezin e vjetër, sepse brezi i ri ka ikur, sdi se ku.
Poezia vazhdon me detaje të tjera që forcojnë idenë e zbrazjes:;”Oborret qenkan boshatisur, s’paska mbetur në to as hambar, as kosh drithi.” Kjo tregon jo vetëm zbrazjen njerëzore, por edhe humbjen e jetës ekonomike dhe bujqësore që dikur ishte themeli i këtij vendi.
Malli për “një qerre me kali të ngarkuar me sanë a me kashtë” dhe “oxhaqe që tymojnë” thekson humbjen e një tradite dhe mënyre jetese, siq ishte dikur.
Mesazhi dhe përfundim në poezi
Strofa e fundit sjell një përfundim melankolik dhe të pafuqishëm. Poetja Kumrie Abdyl Shala e kupton se malli është një ndjenjë pa fund: “E unë po mundohem ta gjej fundin e mallit për vendlindjen time, por është krejt kot-kot.”
Kjo tregon se plagët e kësaj braktisjeje janë të thella dhe se nuk ka një zgjidhje të lehtë.
Konteksti historik dhe social
Poezia i referohet drejtpërdrejt sfidave historike të Kosovës dhe kjo është e dukshme në vargjet:
* “vendi që sa e sa herë u la në gjak në luftën për çlirim nga okupatori shekullor.” Kjo e vendos poezinë në një kontekst historik të luftës dhe sakrificës.
* “Atëherë, kur e hanim bukën thatë, nuk i lëshuam trojet.” Ky kontrast është thelbësor.
Dikur, edhe në kushte ekstreme, njerëzit qëndruan. Sot, pas fitores së lirisë, ata po largohen.
Ky kontrast i fortë mes sakrificës për liri dhe braktisjes pas fitores është një nga pikat më të forta të poezisë.
Autorja e shpreh zhgënjimin e saj duke vënë në pah se ndërsa dikur luftohej për “liri, demokraci, krejt Kosova është shqiptari,” sot “vendi mbet bosh.”, dhe zbrazen trojet, pikërishtë kur atdheu na ka më të nevojshëm për zhvillim e ecje përpara.
Simbolika dhe stili:
* Zbrazja: Fjalë si “boshatisur,” “mbeti shkret,” dhe “lëmë vendin thatë” përdoren për të theksuar ndjenjën e braktisjes.
* Kontrasti: Përdorimi i fortë i kontrastit mes të kaluarës (luftës, demonstratave, mbushjes me njerëz) dhe të tashmes (zbrazjes, heshtjes, largimit).
* Pyetja retorike “Eh, mbeti shkret vendi… e tash rinia, si karvan, po ikën në kurbet.” Kjo pyetje reflekton një dhimbje të madhe.
Në fund, kjo poezi është një dëshmi e dhimbjes kolektive të një kombi që, pas një lufte të gjatë dhe të suksesshme, po përballet me një realitet të ri, të zbrazur dhe të trishtë.
Ajo është një thirrje për reflektim mbi vlerat, sakrificat dhe arsyet e largimit të rinisë, duke theksuar se liria dhe një shtëpi plot me njerëz janë dy anë të së njëjtës monedhë.
Gëzim Ajgeraj, shkrimtar
Zvicër, 22 Gusht 2025
I nderuar Prof. Shkrimtar Gëzim Ajgeraj,
Është një privilegj i jashtëzakonshëm për mua që poezia ime u analizua nga ju, shkrimtar i rreth 300 librave me zhanre te ndryshme, te cilat kan vlerë të madhe ne leterësinë shqipe, dhe njëherit drejtor i respektuar i Revistës Metafora me rreth 200 numra te botuar – në Zvicër.
Faleminderit nga zemra për këtë vlerësim të thellë dhe të sinqertë. Analiza juaj më ka dhënë gëzim, frymëzim dhe motivim për të vazhduar rrugëtimin tim letrar.
Ju jeni një aset i çmuar i kombit ton prof,
sa mire qe ekziston, ju uroj, shëndet dhe lumturi për jetë e mot.
Me respekt dhe mirënjohje të thellë, prof.
Nga:Kumrie Avdyl Shala
