Shkruan Margarit Done
Plakja është një proces i natyrshëm, por braktisja gjatë plakjes është një dënim që as koha nuk mund ta justifikojë.
Në një dhomë spitali, diku në periferi të Athinës, një grua rreth të shtatëdhjetave, e quajtur Kristina, po shuhej ngadalë nga një sëmundje e pashërueshme. Por ajo nuk ishte vetëm një paciente, ishte një simbol i atij brezi që ikën me dinjitet, ndërsa rreth tyre mbretëron ftohtësia e atyre që dikur e thërrisnin “nënë”.
Zonja Kristina nuk ankohej. Nuk kërkonte as ndihmë, as keqardhje. Vetëm praninë. Vetëm një shenjë që dashuria ekziston ende. Infermieret e shihnin si nënë. Kujdesi i tyre nuk vinte nga keqardhja, as nga detyra, por nga shpirti. Në sytë e tyre ajo gjente atë që ndoshta mungonte më shumë në jetën e saj: ndjeshmërinë njerëzore.
Por hija e trishtimit binte mbi tri vajzat e saj. Të pranishme vetëm fizikisht, ato silleshin si vizitore në një hotel pushimi, jo si bij që ndjekin frymëmarrjet e fundit të nënës së tyre. Në sytë e tyre nuk kishte mall, as dhimbje, vetëm një pritje e heshtur për fundin. Dhe në atë pritje, sa e ftohtë, aq edhe e tmerrshme, zbulohet një realitet i frikshëm, ku vdekja e një prindi pritet si çlirim, jo si humbje.
Zonja Kristina e ndjente. Dhe ndoshta prandaj kishte zgjedhur të jepte frymën e fundit në një spital, mes të huajve që e donin më shumë sesa gjaku i vet. Sepse ajo e kuptonte një të vërtetë të dhimbshme: nuk është mëkat të vdesësh, por është tragjedi të jetosh i padëshiruar.
Ajo nuk kërkonte pasuri, as falenderime. Kërkonte një vështrim të ngrohtë. Një dorë të mbështetur në ballë. Një “jam këtu” që të kishte peshën e ndjenjës, jo të zakonit. Por edhe këtë, vajzat e saj nuk ia dhuruan.
Një ditë, ajo u “rikthye” papritur. Një ringjallje që tronditi të bijat më shumë sesa do t’i kishte tronditur vdekja. Dhe kur njëra nga to tha:
“Me kot menduam se shpëtuam”,
nuk ishte një gabim lapsi, as një moment hutimi, ishte një rrëfim i sinqertë, një rrëshqitje e maskës së hipokrizisë që zbuloi të vërtetën:
kishin filluar të jetonin më lirshëm pa të.
Në këtë histori të thjeshtë fshihet një realitet më i madh, ai i shumë prindërve që plaken të vetmuar, jo sepse s’kanë fëmijë, por sepse fëmijët s’i kanë më brenda zemrës. Shpeshherë shtëpia është e mbushur me njerëz, por zbrazëtia është e madhe. Dhe nuk është vetmia fizike ajo që të thyen shpirtin, është mungesa e kujdesit, e dashurisë, e kujtimit të gjallë që “dikur kam qenë gjithçka për ty”.
Shpesh plakja e njeriut nuk është vetëm një lodhje e trupit, por një harresë e ndjenjave nga të tjerët. Plakja nuk është tragjike për shkak të rrudhave, por për shkak të ftohtësisë që e rrethon.
Në fund, zonja Kristina zgjodhi të mbyllte sytë aty ku, për ironi, gjente më shumë ngrohtësi në një dhomë spitali, mes të panjohurve që e deshën për atë që ishte, jo për atë çfarë kishte.
Sepse dashuria familjare nuk është as detyrim, as gjak, është kujdes, është përkujdesje, është qëndrim në praninë e dhimbjes së tjetrit, edhe kur nuk ka më çfarë të thuhet.
Dhe ndoshta, më shumë se çdo ilaç, më shumë se çdo trajtim, çfarë i duhej një gruaje që po shuhej, ishte vetëm një dorë që i thoshte:
je ende e rëndësishme për dikë..
NJË JETË, NJË HISTORI
(TREGIM, Rrëfim i jetuar)
Zonja Kristina, një grua rreth të shtatëdhjetave, trup vogël, sy të thellë, buzëqeshje të përhershme, dergjej e qetë në një shtrat spitali, diku në periferi të Athinës. Një trup që shuhej ngadalë, një shpirt që nuk ankohesh. Një fytyrë që edhe në pritje të fundit, kishte zgjedhur hijeshinë, jo vuajtjen.
E vetëdijshme për sëmundjen që po ia hante ditët si mola e heshtur e një trungu të lashtë, nuk lëshonte dhimbje. Përkundrazi, çdo mëngjes e përshëndeste me një buzëqeshje që vinte nga thellësia e qenies.
Infermieret, të lodhura nga netët pa gjumë, e shihnin si nënë. Ajo nuk ishte thjesht paciente; ishte prezenca që të bënte të ndaleshe, të përkuleshe shpirtërisht, të kujtoje se kujdesi është akt hyjnor. Ato gra të thjeshta, të veshura me blu, kishin ndërtuar një familje të re rreth saj, pa lidhje gjaku, por me fije të përzemërta që s’i këput as vdekja.
Por trishtimi, si një njollë e errët mbi pëlhurë të bardhë, vinte nga tri vajzat e saj. Të pranishme vetëm fizikisht, ato ngjanin më shumë me vizitore të rastësishme në një vendpushim të shtrenjtë, sesa me bijat e një nëne që po shuhej. Në sytë e tyre nuk kishte frikë, as mall, as brengë. Vetëm një pritje, e ftohtë dhe pa ndjenjë, për fundin që s’po vinte mjaft shpejt.
Një mbrëmje, buzëqeshja e zonjës Kristina mungoi. Kishte humbur ajo çiltërsia e zakonshme. Në vend të saj, në fytyrën e njërës prej vajzave lexohej një tjetër buzëqeshje, e ngrirë, e ngurtë, e hidhur. Një triumf i heshtur. Ishte fytyra e dikujt që gëzohej pa thënë fjalë. Një lloj fitoreje që të mban brenda turpit të vetes.
Ishte e pabesueshme, por reale.
Sot, një dritë tjetër mbushi dhomën 206. Trokita lehtë, hyra dhe u befasova. Sy të hapur, të kthjellët, më përshëndetën me butësi. Zonja Kristina ishte ndryshe. Si të ishte kthyer nga një botë tjetër, nga kufiri mes frymës dhe humbjes.
Një dritë e gjallë kishte hyrë sërish në trupin e saj. Një dhuratë nga qielli, një ngulmim i shpirtit për të mos u dorëzuar ende. Dhe për një çast, më pushtoi një gëzim që nuk mund të matet, nuk mund të tregohet. Thjesht përjetohet.
Teksa po largohesha, takova sytë e njërës prej vajzave. Të ftohtë. Të paqarta. Sikur për herë të parë ndjenin frikë nga jeta, jo nga vdekja. Dhe në atë çast, ajo u përkul për të dalë para meje nga dera.
U dëgjua zilja e telefonit. Dhe ndërsa ajo i fliste motrës, fjalët e saj më goditën si një thikë pas shpine:
— Nuk mund ta besosh, motër! Është kthyer nga vdekja. E gjallë si kurrë më parë… kërkoi ujë, hëngri me dorën e saj. Besomë, është e pabesueshme… Me kot menduam se shpëtuam!
Shpëtuam…?
Nuk ndjeva më këmbët. Vetëm një boshllëk që më tërhiqte drejt çezmës më të afërt. E ndjeva ujin të më kalonte në fyt, por ishte si të pije heshtje.
Atëherë e kuptova:
Zonja Kristina nuk kishte frikë nga vdekja.
Ajo thjesht nuk donte të vdiste në një shtëpi ku dashuria ishte zbehur, ku fëmijët e saj e kishin harruar, e kishin përjashtuar nga përkatësia.
Priste me qetësi në atë dhomë spitali, sepse aty kishte gjetur njerëzit që kujdeseshin për të pa interes, pa maska, pa pritje trashëgimie.
Zgjodhi të mbyllte sytë aty ku ishte e dashur, edhe në ditën e fundit.
Dhe unë, dëshmitar i heshtur i një njeriu që dinte si të jetonte me dinjitet, edhe në vdekje… nuk do ta harroj kurrë atë buzëqeshje të kthjellët.
Sepse buzëqeshja e fundit, ishte e vetmja që i përkiste asaj.
Ermira D.Ifandi
