Shkruan Zymer Mehani
Sot, në 33-vjetorin e ndarjes nga jeta të Petro Markos (25 nëntor 1913 – 27 dhjetor 1991), kujtojmë një prej figurave më të shquara të letërsisë dhe kulturës shqiptare, një njeri me shpirt të lirë, guximtar dhe vizionar. Petro Marko ishte poet, prozator dhe përkthyes, por mbi të gjitha ai ishte një krijues që i kushtoi jetën e tij të drejtës për liri dhe humanizmit universal.
I lindur në Dhërmi të Himarës, ai solli në letërsinë shqiptare një frymë të re, duke trajtuar tema që preknin thellësisht plagët dhe aspiratat e kohës së tij. Petro Marko është i njohur për romanin “Hasta la vista”, një kryevepër që pasqyron përvojat e tij si vullnetar në Luftën Civile Spanjolle. Ky roman është një manifest për humanizmin, guximin dhe solidaritetin, duke u bërë një nga veprat më të dashura e më kuptimplote të letërsisë sonë.
Veprat e tij, si “Një natë dhe dy agime”, “Qyteti i fundit” dhe “Nata e Ustikës”, mishërojnë përballjen e individit me fatin, padrejtësitë dhe sakrificat për një ideal më të lartë. Në secilën prej tyre, Petro Marko shkruan jo vetëm me penë, por me zemrën e një artisti që e ka ndjerë vuajtjen e popullit të tij.
Petro Marko ishte gjithashtu një përkthyes i përkushtuar, duke sjellë në gjuhën shqipe veprat e autorëve të njohur botërorë. Me punën e tij, ai pasuroi fondin e kulturës dhe mendimit shqiptar, duke ndihmuar brezat të lidhen me mendimin progresist të kohës.
Përveçse një autor i shquar, Petro Marko ishte një patriot i flaktë dhe një zë i guximshëm kundër çdo forme shtypjeje. Jeta e tij ishte një shembull i qëndresës dhe integritetit intelektual, duke mos u dorëzuar kurrë përballë sfidave dhe represionit që e shoqëruan.
Sot, kujtojmë Petro Markon jo vetëm si një shkrimtar, por si një pishtar të ndritshëm të kulturës sonë kombëtare. Vepra e tij mbetet frymëzim për të gjithë ata që besojnë në fuqinë e fjalës për të ndryshuar botën dhe për të mbrojtur lirinë.
Në këtë ditë përkujtimi, e nderojmë këtë titan të letrave shqiptare dhe i shprehim mirënjohje për trashëgiminë e pasur që na la. Petro Marko do të jetojë përjetësisht në kujtesën tonë kolektive si një simbol i artit dhe i shpirtit të lirë shqiptar.
