Shkruan Zymer Mehani
Anton (3 januar 1920 – 4 nëntor 1995) ishte një figurë e shquar intelektuale dhe patriotike, i cili jetoi për t’i shërbyer popullit të tij. I lindur në Gjakovë në vitin 1920, Çetta u rrit me një dashuri të madhe për kulturën dhe traditën shqiptare. Arsimin fillor e përfundoi në vendlindje, ndërsa në Tiranë dhe Korçë përfundoi shkollën e mesme, duke vazhduar më pas studimet universitare në Beograd, ku u specializua në gjuhën dhe kulturën romane.
Rruga e tij akademike nisi si asistent në gjuhën shqipe, për t’u bërë më vonë profesor në Universitetin e Prishtinës. Nga viti 1960 deri në 1968, Çetta ligjëroi lëndë si Letërsia e Vjetër Shqiptare, Historia e Letërsisë dhe Gjuha Latine, duke luajtur një rol kyç në formimin e shumë brezave të studentëve. Pas vitit 1968, ai udhëhoqi Departamentin e Folklorit në Institutin Albanologjik të Prishtinës, ku përkushtimi i tij ndaj mbledhjes së folklorit shqiptar rezultoi në 16 libra të botuar nga të gjitha trojet shqiptare.
Megjithatë, Anton Çetta nuk ishte vetëm intelektual, por edhe një burrë i paqes dhe i drejtësisë. Në vitin 1990, ai u zgjodh kryetar i Këshillit Qendror të Lëvizjes Kombëtare për Pajtimin e Gjaqeve. Me urtësinë dhe respektin që kishte fituar nga populli gjatë viteve të mbledhjes së folklorit, ai udhëhoqi një nismë historike për pajtimin e mijëra familjeve të hasmuara, duke e reduktuar dukshëm fenomenin e gjakmarrjes. “Plaku i urtë,” siç e quante populli, ktheu paqen në shumë zemra dhe familje shqiptare.
Përveç angazhimit të tij shoqëror dhe kulturor, Çetta kontribuoi edhe në politikë, duke u zgjedhur deputet në Parlamentin e Republikës së Kosovës në zgjedhjet e para paralele të vitit 1992.
Anton Çetta, i cili ndërroi jetë në Prishtinë më 1995, mbetet një simbol i urtësisë, pajtimit dhe humanizmit për të gjithë shqiptarët. Jeta e tij ishte një shembull i përkushtimit ndaj kombit, kulturës dhe vlerave më të larta njerëzore.
