Shkruan Zymer Mehani
Hyrje
Letërsia shqipe ka qenë gjithmonë një vatër e ngrohtë e ndjenjave të thella dhe një mjet i fuqishëm për të ruajtur identitetin dhe shpirtin kombëtar. Në këtë traditë të pasur poetike, vjen krijimtaria e Bajram Muharremi-Bistricës, i cili me veprën e tij poetike “Mbi krahë të ëndrrës” na fton në një udhëtim shpirtëror mes mallit për atdheun, sakrificës për liri dhe dashurisë për familjen. Poezia e tij është një gërshetim i fuqishëm i ndjenjave të thella atdhetare, dhimbjes ekzistenciale dhe dashurisë së pakushtëzuar për njeriun dhe jetën.
- Patriotizmi dhe malli për atdheun
Në ciklin e parë, “Mall Dardanie”, poeti shpalos mallin e pashuar për atdheun e tij. Poezitë si “Malli për atdhe” dhe “Dardaninë e mbaj në zemër” janë reflektime të një shpirti të ndarë mes mërgimit dhe rrënjëve të tij të thella në tokën shqiptare. Poeti përdor simbole të fuqishme si “stuhia” dhe “ofshama”, (te poezitë me të njëjtin titull) të cilat përfaqësojnë dhembjen dhe mallin që mbart ai për vendlindjen. Titulli metaforik “(fluturoj) Mbi krahë të ëndrrës” bëhet një mjet artistik për të shprehur lidhjen shpirtërore të poetit me tokën e tij, pavarësisht distancës fizike.
Muharremi nuk e përjeton atdheun si një koncept abstrakt, por si një ndjenjë të gjallë dhe të pashmangshme. Në vargjet e tij, atdheu është gjaku, fryma dhe kujtesa kolektive, një prani e përhershme që nuk shuhet as në botën e mërgimit. - Heroizmi dhe përkujtimi i dëshmorëve
Cikli i dytë, “Diej jetëdhënës”, u kushtohet heronjve dhe dëshmorëve të kombit shqiptar, të cilët me sakrificën e tyre bënë të mundur lirinë. Poeti nuk e sheh heroizmin si një akt të largët, por si një vepër të përditshme të guximit dhe dashurisë për lirinë.
Në poezinë “Gjak i tij n’themel t’lirisë”, kushtuar komandantit legjendar Adem Jashari, autori e përjetëson figurën e këtij heroi si një simbol të pavdekshëm të rezistencës. Adem Jashari nuk është vetëm një individ, por një frymë e gjallë që vazhdon të frymëzojë brezat që vijnë. Po ashtu, poezia “Halë në sy e kish armiku”, kushtuar heroit Mehë Uka, dhe vargjet për Zahir Pajazitin, përçojnë idenë se heroizmi shqiptar është një përzierje e guximit, sakrificës dhe dashurisë për lirinë.
Në këto poezi, Muharremi përdor gjuhë të fuqishme figurative. Simbolet e zjarrit, gjakut dhe tokës ndërthuren për të shprehur peshën e rëndë të sakrificës dhe madhështinë e veprës së dëshmorëve. Për poetin, këta heronj nuk vdesin kurrë; ata jetojnë në themelet e lirisë dhe në kujtesën kolektive të kombit. - Dhimbja dhe mallëngjimi për familjen
Në ciklin e tretë, “Mall i prushëruar”, poeti na zbulon një dimension tjetër të ndjeshmërisë së tij poetike: dhimbjen për humbjen e njerëzve të dashur. Poezitë kushtuar nënës, babait dhe të afërmve të tij, si “Sa më ka marrë malli!”, “Përmallim”, “Amaneti i nënës” e ndonjë tjetër, janë përshkruar me një ndjenjë të thellë mallëngjimi dhe nostalgjie.
Në këto poezi, Muharremi shpesh përdor imazhin e nënës si një simbol të dashurisë së pakushtëzuar dhe të lidhjes së pandërprerë me të kaluarën. Malli nuk është thjesht një ndjenjë kalimtare, por një zjarr i brendshëm që djeg dhe ndriçon njëkohësisht. - Poezia si lapidar kujtese dhe urë komunikimi
Cikli i katërt, “Lapidar i fjalës”, sjell një reflektim mbi fuqinë e fjalës dhe rëndësinë e kujtesës kolektive. Poezia “Lapidar i fjalës”, kushtuar shkrimtarit e veprimtarit Fetah Bahtirit, është një perlë poetike për ata që përmes penës së tyre kanë ndihmuar në ruajtjen e identitetit kulturor dhe historik të kombit.
Në këtë cikël, poeti trajton gjithashtu tema sociale dhe kombëtare, siç është çështja e Mitrovicës me poezinë “Jo, nuk ndahet Mitrovica! (dedikuar Kadri e Fatime Bistricës)”, ku vetë titulli i poezidë është një zë të fuqishëm kundër ndarjes së kësaj treve shqiptare. Poezia bëhet kështu një mjet proteste dhe një thirrje për bashkim. - Dashuria dhe lidhjet familjare
Cikli i pestë, “Urim me mall mërgate”, përqendrohet te dashuria për familjen dhe për ata që kanë ndriçuar jetën e poetit. Urimet për ditëlindjet e mbesave dhe fëmijëve shprehin një ndjenjë të thellë dashurie dhe mirënjohjeje. Në këto poezi, autori përdor një gjuhë të ëmbël dhe të ngrohtë, duke krijuar një atmosferë të butë familjare.
Për poetin, familja është një strehë shpirtërore dhe një forcë që e mban të lidhur me jetën dhe me vlerat e përjetshme të dashurisë, respektit dhe kujdesit.
Përfundim
Vëllimi poetik “Mbi krahë të ëndrrës” i Bajram Muharremi-Bistricës është një mozaik i ndjenjave të thella atdhetare, të dhimbjes njerëzore dhe të dashurisë për jetën. Nëpërmjet vargjeve të tij, poeti na mëson se fjala shqipe mund të jetë një krah ëndrre që të ngre lart, një zjarr malli që të djeg, por edhe një lapidar kujtese që nuk lejon të harrohet e kaluara.
Krijimtaria e tij është një dëshmi e gjallë e shpirtit të pamposhtur shqiptar dhe një thirrje që na fton të mos harrojmë rrënjët tona, të nderojmë të rënët dhe të duam familjen e atdheun me të njëjtin pasion si ai.
Mbi krahë të ëndrrës është një vepër që nuk lexohet vetëm me mendje, por ndjehet me zemër.
P.s. Librin e poetit Bajram Muharremi-Bistrica “MBI KRAHË TË ËNDRRËS’ (Poezi)e botoi Redaksia e revistës “Dituria”, Prishtinë, 2021. Redaktor Sokol Demaku; recensent e lektor Fazli Hajrizi.
