Shkruan Zymer Mehani
Sot, kur bëhen 60 vjet nga ikja në amshim e Nolit, figura e tij vazhdon të ndriçojë historinë e kombit shqiptar si një dritë e pakëputur, një ndihmesë e çmueshme në ndërtimin e identitetit dhe shpirtit kombëtar. Noli- një kolos i papërsëritshëm i shoqërisë shqiptare, është një nga figurat më të shquara të kulturës, politikës dhe artit shqiptar të të gjitha kohërave. Ai është një erudit i madh, një poliglot që u bë shprehës i shqipes dhe një misionar që me pasion të papërmbajtur përkushtohet për lirinë dhe dinjitetin e popullit të tij.
Në çdo fushë që ka prekur, figura e Nolit është si një yll i shkëlqyer që ndriçon në qiellin e kombit tonë. Eruditi i pafund kishte një dijeni të thellë për kulturën e popujve të ndryshëm, duke pasur aftësinë të mësonte e të interpretonte në shumë gjuhë të huaja. Nëpërmjet kësaj dijenie të madhe, ai krijoi ura mes popujve dhe bëri të mundur që kultura shqiptare të depërtonte përtej kufijve të Shqipërisë. Si poliglot, ai fliste dhe shkruante në shumë gjuhë, përfshirë greqishten, italishten, anglishten dhe frëngjishten, duke bërë të mundur që mendimet dhe idetë e tij të arrinin në çdo cep të botës.
Në rrugëtimin e tij, Noli u shfaq si një polemist brilant, një orator që prekte shpirtin e njerëzve dhe e ngjallte pasionin për drejtësi dhe liri. Me një stil tërheqës dhe të fuqishëm, ai shkroi dhe foli për çështje të rëndësishme, duke mbajtur qëndrim të palëkundur ndaj padrejtësisë dhe tiranisë. Asnjëherë nuk u ndal në betejat e tij të mendimit dhe të veprimit, duke shpalosur çdo herë atë forcë shpirtërore që e bëri të papërsëritshëm.
Si politikan, Noli ishte një nga ata liderë që synonin një Shqipëri të lirë dhe demokratike. Mbi të gjitha, ai ishte një vizionar që besonte në fuqinë e arsimit, kulturës dhe tolerancës për të ndërtuar një shtet të drejtë e të barabartë. Ai mbrojti me forcë idetë liberale, duke luftuar për një shoqëri ku çdo individ të kishte mundësinë të zhvillohej dhe të kontribuonte në jetën publike. Gjatë periudhës së tij si kryeministër dhe udhëheqës shpirtëror, ai u përpoq të vendoste një shtet demokratik, të paanshëm dhe të drejtë, dhe jo një shoqëri të sunduar nga tirania.
Ndërkohë që Noli është përkujtuar si një personalitet politik dhe intelektual, ai është gjithashtu një poet dhe kompozitor i njohur. Nëpërmjet poezisë dhe muzikës, ai shprehu emocionet më të thella dhe shqetësimet e tij për kombet dhe shoqëritë. Shumë nga krijimet e tij kanë mbetur një pasuri e pashtershme për letërsinë dhe kulturën shqiptare. Muzika e tij u shndërrua në një mjet komunikimi të thellë, që shprehte shpresat, dhembjet dhe pasionet e një populli të ngrysur nga sundimi i huaj dhe luftërat e pafundme. Po ashtu, ai u bë një kritik i fuqishëm i shoqërisë dhe e shihte letërsinë si një forcë të fuqishme për të transformuar njerëzit dhe shoqëritë.
Noli ishte gjithashtu një shqipërues i madh. Ai luftoi me çdo mjet për përhapjen e gjuhës shqipe dhe ishte një nga ata që kontribuoi në ngritjen e alfabetit të shqipes. Ai i kushtoi një vëmendje të veçantë zhvillimit të gjuhës shqipe si një mjet për të bashkuar dhe forcuar popullin shqiptar, duke besuar fuqishëm se gjuha ishte një nga themelet më të rëndësishme të identitetit kombëtar.
Një nga momentet më të rëndësishme në jetën e Nolit ishte periudha kur ai u bë një ndër udhëheqësit e kishës ortodokse shqiptare, një veprim që nuk ishte thjesht një pozicion fetar, por edhe një akt i madh politik e kombëtar. Ai arriti të organizonte dhe të konsolidonte kishën ortodokse shqiptare, duke e bërë atë të pavarur dhe të bashkuar, për të kontribuar në ruajtjen e identitetit kombëtar shqiptar.
Noli ka lënë një trashëgimi të pashlyeshme. Ai nuk është vetëm një njeri që ka përfaqësuar intelektin dhe kulturën shqiptare nëpërmjet punës dhe veprave të tij, por ai ka qenë gjithashtu një figurë që ka frymëzuar shumë breza për të luftuar për liri, dinjitet dhe barazi. I pari që shpreh një vizion të qartë për një Shqipëri të lirë, të bashkuar dhe të demokracisë, Noli ishte një shenjë e pavdekshme e këmbënguljes dhe pasionit për ideale më të larta.
Në këtë përvjetor të 60-të të ikjes së tij, ne e kujtojmë Nolin jo vetëm si një figurë të shkëlqyer historike, por si një kolos të përjetshëm të shpirtit shqiptar, që la pas vetes një trashëgimi të pavdekshme për kulturën, politikën dhe identitetin tonë kombëtar.
